Program formacyjno - wychowawczy Szkolnego
Koła Caritasu
OPIS PROGRAMU
Program do zajęć z Szkolnym Kołem został opracowany w oparciu o Regulamin Szkolnego Koła człowiekowi przede wszystkim bezinteresowną służbę na rzecz ubogich i potrzebujących, która angażuje całą osobę, świat jej wartości, w tym też wartości najwyższych.
Istotnymi więc zadaniami przy kształtowaniu postaw młodzieży będzie edukacja, formacja oraz chęć i gotowość zaangażowanie się po stronie potrzebujących pomocy oraz świadomość, że to sam Bóg w Jezusie Chrystusie powołuje do pracy na rzecz ubogich i uzdalnia do miłości i czynów miłosiernych wobec braci i sióstr, gdyż i sam Chrystus utożsamiała się z najuboższymi „ wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili”
(Mt 25,40).
Podstawą prawną powołania Szkolnego Koła Caritasu jest Statut Caritas Diecezji Rzeszowskiej, po to by zaspokoić duchowe i społeczne potrzeby młodego pokolenia katolików, które wyrażają się w podejmowaniu przez nich dzieł miłosierdzia.
Sens działania Szkolnego Koła Caritasu opiera się o autentyczne zaangażowanie ludzi młodych w pracę na rzecz osób potrzebujących, na wzajemnym zaufaniu, współodpowiedzialności i pracy zespołowej. Koło jest organizacją młodzieżową działającą na terenie szkoły, pod nadzorem dyrektora, włączającą się w działalność charytatywną, opiekuńczą i wychowawczą prowadzoną przez instytucję Caritas. Koło bezpośrednio podlega Caritas jako organowi powołującemu. W ramach podejmowanych działań koło stosuje się do ustaleń zawartych w Statucie Szkoły. Opiekę ze strony Kościoła sprawuje specjalny asystent wyznaczony przez biskupa ordynariusza, który czuwa nad tym, by działalność koła była zgodna z nauczaniem Kościoła Katolickiego i regulaminem koła. W sprawach wychowawczych i organizacyjnych opiekę sprawuje nauczyciel zatwierdzony przez dyrektora szkoły i dyrektora Caritasu. Pracą koła kieruje Zarząd, w skład, którego wchodzą: asystent kościelny i opiekun koła z urzędu oraz wybrani przedstawiciele młodzieży na funkcje przewodniczące, zastępcy, sekretarza i skarbnika. Wewnątrz koła mogą być powoływane sekcje do ułatwienia pracy i realizacji specjalnych celów. Działanie koła opiera się przede wszystkim o Regulamin i zasady wolontariatu chrześcijańskiego, który należy rozumieć stwierdza Ojciec święty Jan Paweł II jako „służbę braciom, by w ten sposób budować bardziej sprawiedliwy i ludzki świat. Wolontariat stanowi, bowiem znak i wyraz ewangelicznej miłości, która jest bezinteresownym darem z siebie samego – darem ofiarowanym bliźnim, zwłaszcza tym najuboższym i potrzebującym”. Stąd członkowie Szkolnych Kół Caritasu mają obowiązek żyć i pracować zgodnie z zasadami wiary i moralności Kościoła Katolickiego oraz dbać o dobre imię Kościoła, Ojczyzny, szkoły i koła. Swoją zaś siłę do służby potrzebującym czerpią z Eucharystii, gdzie Chrystus dający Siebie za pokarm powołuje i uzdalnia człowieka do ofiarnej miłości wobec potrzebujących pomocy. Z powyższych względów koło może zrzeszać tylko młodzież katolicką. Na terenie diecezji rzeszowskiej członkowie szkolnych kół włączają się w życie diecezji poprzez kontakt z jej pasterzami podczas diecezjalnych spotkań formacyjnych a także poprzez podejmowanie działalności na wielu odcinkach pracy duszpasterskiej na terenie szkoły i parafii. Patronalnym świętem Caritasu jest Niedziela Miłosierdzia Bożego w czasie, którego członkowie poszczególnych struktur Caritasu czczą to święto w swoich środowiskach. Koło może także wybrać spośród świętych czy błogosławionych swego patrona, gdzie wspomnienie liturgiczne wybranego patrona będzie jednocześnie świętem koła.
CELE NAUCZANIA I WYCHOWANIA
CELE OGÓLNE:
Cele i zadania szkolnego Koła Caritasu wynikają z Chrystusowego przykazania miłości bliźniego, które odnosi się do każdego, bez względu na jego przekonania, wyznanie, narodowość czy rasę.
Wśród tych celów można wyróżnić:
1.Pogłębianie i coraz większe zrozumienie nauki Pana Jezusa
dotyczącej w szczególności prawdy o miłosierdziu Bożym.
2. Rozpowszechnianie nauki o Bożym miłosierdziu.
3. Uwrażliwianie na różne obszary ludzkiej biedy i krzewinie
ducha czynnej miłości bliźniego.
4. Stwarzanie atmosfery mobilizującej do pacy nad sobą i
wymagania od siebie.
5. Rozwijanie praktyk religijnych w życiu osobistym i
wspólnotowym.
6. Współpraca z innymi organizacjami młodzieżowymi,
szczególnie z Parafialnym Zespołem Caritasu.
1. Wykorzystanie naturalnych przymiotów młodzieży, a
zwłaszcza jej wrażliwości, uczuciowości i otwartości serca na
potrzeby ludzi ubogich
Bezinteresownej miłości, która polega na dzielenia się z
innymi, będącymi w potrzebie.
3. Kształtowanie osobowości katolika i Polaka w dążeniu do wszechstronnego rozwoju młodego człowieka, w pełni odpowiedzialnego za Kościół, Ojczyznę, parafię, szkołę i koło.
4. Uczestnictwo w życiu religijnym parafii oraz korzystanie z sakramentów świętych, zwłaszcza z Eucharystii, która stanowi centrum życia chrześcijańskiego.
5. Rozeznanie konkretnych potrzeb w najbliższym środowisku,
szkole, domu sąsiedztwie oraz organizowanie pomocy.
6. Kształtowanie u młodzieży trwałej i systematycznej postawy
bezinteresownej ofiarności tak duchowej , jak i materialnej
w służbie ubogim.
7. Stałą współpraca i włącznie się w akcje prowadzone przez Caritas takie jak: wigilia dla osób samotnym i ubogich, święcone dla rodzin ubogich, chlebek świętego Antoniego, pomoc w organizowaniu dla dzieci ubogich.
8. Prowadzenie gazetki promującej działanie Szkolnego Koła
Caritasu oraz ukazującej prawdy dotyczące Bożego
miłosierdzia.
9. Pogłębianie u młodzieży jedności z parafią, innymi grupami
religijnymi działającymi w parafii oraz innymi Szkolnymi
Kołami Caritasu działającymi w diecezji w ramach
diecezjalnych spotkań formacyjnych.
10. Prowadzenie kroniki Szkolnego Koła Caritasu.
Formacja i wychowanie członków Szkolnego Koła Caritasu odbywa się w oparciu o „Zeszyty formacyjne” Caritasu oraz materiału zgromadzone przez opiekuna koła. Spotkania koła odbywają się co najmniej raz w miesiącu lub częściej gdy zachodzi taka konieczność. Rozważane zagadnienia na comiesięcznych spotkaniach mają na celu uwrażliwianie członków szkolnego koła na wypełnianie misji – niesienie miłosierdzia. Można powiedzieć, iż formacja młodego człowieka w duchu miłosierdzia jest jednym z podstawowych elementów wychowania chrześcijańskiego, gdyż świadczenie miłosierdzia wobec innych ludzi żyjących obok nas powinno być dal chrześcijanina najważniejszym nakazem. Wychowywanie w duchu miłosierdzia jest niezbędne, aby pomaganie drugiemu człowiekowi nie stało się jedynie rutynowym i bezmyślnym realizowaniem przepisów i procedur. Poszczególne zaś tematy ukazują możliwości podejmowania czynnej służby wobec potrzebujących wyrażającej się konkretnym działaniem. Poniekąd przerabiany materiał w czasie spotkań ma ukazać źródła, z których chrześcijański woluntariusz może i powinien czerpać siły do swojej pracy, a jakimi są Msza święta i modlitwa. Uczestnictwo w tych spotkaniach ma pobudzić młodzież do pełnego zaangażowania w służbie drugiemu człowiekowi, a pomocą są tutaj także analizowane teksty z Pisma świętego, wypowiedzi Jana Pawła II i Matki Teresy z Kalkuty oraz przykłady osób, które uczą jak być miłosiernym w dzisiejszych czasach.
Comiesięczne spotkania mają pewien schemat, który obejmuje:
- modlitwę,
- wprowadzenie,
- aktywizację,
- podsumowanie,
- refleksję i postanowienia po spotkaniu,
- modlitwa na zakończenie.
TREŚCI PROGRAMOWE
spotkań z Szkolnym Kołem Caritasu na poszczególne miesiące w
roku szkolnym 2002/ 2003 r.
Grudzień - Maryja uczy nas żyć dla innych.
Styczeń - Wolontariat, promień nadziei dla naszych czasów.
(na podstawie Orędzia Ojca świętego do Wolontariuszy)
Luty - Biblijne wzorce zaangażowania w służbę bliźniemu -
Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie.
Marzec - Wielki Post czasem odkrywania prawdy o świecie
(ukazanie biedy moralnej, intelektualnej, duchowej,
materialnej we współczesnym świecie i próby
przeciwdziałania temu - obraz współczesnego świata)
Kwiecień - Nowy wymiar miłosierdzia.
Maj - Być apostołem miłości miłosiernej - ja w grupie Caritas.
Czerwiec -Z eucharystyczną mocą w służbie drugiemu
człowiekowi.
Lipiec - Dzieła miłosierdzia wobec wyzwań współczesnych
(bezrobocie, obrona życia, godność osoby ludzkiej).
Sierpień - Podążać za Jezusem.
Wrzesień – Trudności pracy wolontarystycznej i próby ich
przezwyciężania.
Październik - Modlitwa różańcowa źródłem siły w służbie bliźnim.
Listopad - Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia
dostąpią (Mt 5, 7).
TREŚCI PROGRAMOWE
spotkań z Szkolnym Kołem Caritasu na poszczególne miesiące w
roku szkolnym 2003/2004 r.
Spotkanie 1 – GRUDZIEŃ ……………… Kryjówka
Spotkanie 2 – STYCZEŃ ……………….. Słowo
Spotkanie 3 – LUTY ……………………. Droga
Spotkanie 4 – MARZEC ………………… Spotkanie
Spotkanie 5 – KWIECIEŃ ………………. Pożegnanie
Spotkanie 6 – MAJ ………………………. Samotność
Spotkanie 7 – CZERWIEC ………………. Prawda
Spotkanie 8 – LIPIEC ……………………..Tożsamość
Spotkanie 9 – SIERPIEŃ ………………......Dom
Spotkanie 10 – WRZESIEŃ …………….... Pokarm
Spotkanie 11 – PAŹDZIERNIK ………….. Miłosierdzie
Spotkanie 12 – LISTOPAD ………………. Błogosławieni
Metody i formy pracy Szkolnego Koła Caritasu można podzielić na dwie grupy:
I. Metody wykorzystywane w czasie comiesięcznych spotkań
Szkolnego Koła Caritasu. Są nimi:
1. Rozważanie Pisma świętego.
2. Opowiadania.
3. Analiza nauki Kościoła dotyczącej prawdy o Bożym Miłosierdziu.
4. Różnego rodzaju metody aktywizujące jak np. : metaplan, rozsypanka wyrazowa, teksy luk i in.
5. Drama.
6. Muzyka i śpiew.
7. Ćwiczenia plastyczne.
8. Plakat.
9. Medytacja.
10. Modlitwa.
II. Metody i formy pracy Szkolnego Koła Caritasu, których celem
Jest osiągnięcie zaplanowanych zadań i przedsięwzięć:
1. Środki, które na celu mają rozwój wiary i kierowanie się nią
w swoim życiu. W grupie tej wyróżnić można:
A. Korzystanie z sakramentów świętych, szczególnie chodzi o pełny udział w Eucharystii.
B. Udział w rekolekcjach.
C. Udział w dniach skupienia.
D. Udział w pielgrzymkach.
2. Imprezy religijno – charytatywne, ogniska.
3. Udział w kwestach, zbiórkach ofiar i darów organizowanych przez Caritas pod nadzorem opiekuna.
4. Prowadzenie gazetki szkolnej oraz kroniki szkolnego koła.
5. Włączanie się we wspólne akcje wraz z Parafialnym Zespołem Caritasu.
W wyniku działań formacyjno – wychowawczych opiekuna szkolnego koła młodzież:
1. Chętnie uczestniczą w spotkaniach Szkolnego Koła Caritasu.
2. Biorą czynny udział w różnorodnych aktywnych formach pracy
w czasie comiesięcznych spotkań koła.
3. Potrafi współpracować i współdziałać w grupach i
zespołach.
4. Zna wybrane teksty biblijne oraz dokumenty kościelne poruszające
tematykę miłosierdzia.
5. Pracują nad sobą, by dawać świadectwo życia zgodne z wiarą.
6. Pomaga w rozeznaniu konkretnych potrzeb najbliższych
środowiska.
7. Chętnie uczestniczy w akcjach prowadzonych przez Caritas,
których celem jest pomoc rodzinom ubogim oraz osobom
samotnym.
8. Uczestniczy w organizowanych pielgrzymkach oraz diecezjalnych
dniach skupienia.
9. Podejmuje współpracę z innymi organizacjami religijnymi
działającymi w parafii, a w szczególności z Parafialnym Zespołem
Caritasu organizując wspólne akcje na rzecz ubogich i
potrzebujących rodzin, osób samotnych oraz osób
niepełnosprawnych.
Realizując program formacyjno – wychowawczy w ramach Szkolnego Koła Caritasu opiekun koła zwraca na to, czy młodzież:
1. Chętnie uczestniczą w spotkaniach oraz aktywnie włączają się w
prowadzone zajęcia.
2. Pogłębia systematycznie swoją wiedzę dotyczącą znajomości
wybranych tekstów Pisma świętego oraz dokumentów Kościoła
poruszających tematykę miłości bliźniego i miłosierdzia Bożego. 3. 3. Pracuje nad sobą i dając świadectwo życia zgodnego z
przykazaniem miłości Boga i bliźniego.
4. Umie pracować w grupie, jest w stanie porozumieć się z innymi,
dba o „dobre imię” i wizerunek Szkolnego Koła Caritasu w szkole i
w parafii.
5. Angażuje się w różnorakie imprezy i akcje religijno –
charytatywne, z których dochód jest przeznaczony na pomoc
ubogim.
Przy realizacji programu i podejmowaniu różnych akcji religijno – charytatywnych opiekun koła kontaktuje się z rodzicami młodzieży działającej w kole.
Po zakończeniu programu formacyjno – wychowawczy opiekun ocenia efektywność swojej pracy wychowawczej, dokonuje analizy zamierzonych i osiągniętych celów oraz tego, co ewentualnie można zmienić i dopracować, by jeszcze więcej młodzieży zaangażować w pracę Szkolnego Koła Caritasu oraz w podejmowane przez niego akcje religijno – charytatywne na rzecz ubogich i potrzebujących.
Konspekt zajęć z Szkolnym Kołem Caritasu
(spotkanie 1 - grudzień 2002 r.)
Temat: Maryja uczy nas żyć dla innych
1. Modlitwa na rozpoczęcie spotkania
Odmawiając słowa Pozdrowienia Anielskiego prośmy, aby nasze dzisiejsze spotkanie pomogło nam zrozumieć istotę naszego powołania do służby drugiemu człowiekowi.
Zdrowaś Maryjo...
2. Wprowadzenie
Rozpoczyna się kolejny rok liturgiczny. Okres, który przeżywamy, to Adwent. Określenie „Adwent" wywodzi się z języka łacińskiego i oznacza „przyjdę". Każdy z nas w tym czasie na swój sposób stara się przygotowywać na przeżycie Bożego Narodzenia i na przyjście Chrystusa w Chwale, poprzez przemianę swojego życia, walkę z grzechem. W dzisiejszych czasach bardzo często jesteśmy tak zabiegani, że istota Bożego Narodzenia umyka nam. Przed nami wiele działań pomocowych - będziemy przeprowadzać zbiórki żywności i odzieży, rozdawać je najbardziej potrzebującym, będziemy sprzedawać wiece, odwiedzać starszych i samotnych. Istnieje jednak duże niebezpieczeństwo, że właśnie w takim zabieganiu, dużym zaangażowaniu, zmęczeniu zastaną nas święta. Podczas dzisiejszego spotkania będziemy szukać dla siebie wzorców, jak przezywać Adwent, służąc bliźnim i przygotowując własne serca na Narodziny Chrystusa. Postacią, która prowadzi nas przez Adwent, jest Maryja.
3. Aktywizacja
Znamy życie Maryi od Zwiastowania po Wniebowzięcie. Spróbujmy zastanowić się, jakich postaw uczy nas Maryja, tak wobec Boga jak i drugiego człowieka.
Dzielimy uczestników spotkania na dwie grupy. Każda z grup otrzymuje Pismo święte, kopertę z parametrami wybranych tekstów o Maryi oraz duży arkusz papieru i markery, (polecane teksty: łk l, 26-56; łk 2, 41-52; J 2, 1-12).
Zadaniem pierwszym z grup jest wypisanie postawy Maryi wobec Boga, natomiast drugiej wskazanie i zapisanie postaw wobec drugiego człowieka, ja kich uczy nas Maryja.
Postawa Maryi wobec Boga (przykłady):
uważne słuchanie woli Bożej,
modlitwa,
uwielbienie Boga,
otwarcie na Boże powołanie,
wzór oddania się Jezusowi,
bezwzględna odpowiedź „tak" na Boże powołanie.
Postawa Maryi wobec drugiego człowieka (przykłady):
• wrażliwość na potrzeby innych,
• podejmowanie konkretnych działań na rzecz potrzebujących;
• ofiarna służba innym,
• delikatność,
• szacunek wobec drugiego człowieka.
(poszczególne postawy można poprzeć konkretnymi wersami z Pisma swiętego)
Każda z grup otrzymuje na to zadanie 10-15 min. Prosimy uczestników spotkania, by w ramach każdej z grup wybrali osobę, która później zda relację z pracy w grupie oraz przedstawi wnioski, do których doszła grupa podczas pracy.
Gdy grupy skończyły swoje zadania, prosimy o prezentację wyników. Po wypowiedzi reprezentantów grup pytamy, czy ktoś chciałby coś dodać. Prowadzący spotkanie podsumowuje pracę w grupach.
4. Podsumowanie
Maryja potrafiła pogodzić służbę Bogu ze służbą drugiemu człowiekowi. Z bliskiej więzi z Bogiem czerpała siły, by pomóc drugiemu człowiekowi. Maryja uczy nas otwartości na wolę Bożą, słuchania i wypełniania jej, uczy nas modlitwy, pokory i posłuszeństwa. Choć sama spodziewała się dziecka poszła
w góry do swojej krewnej Elżbiety, będąc przykładem ofiarności, wrażliwości; dostrzegając brak wina w Kanie Galilejskiej - uczy uważnego obserwowania otaczającej nas rzeczywistości i odpowiadania konkretnym czynem na potrzeby innych.
5. Refleksje i postanowienia
Której z postaw wobec Boga i wobec drugiego człowieka najbardziej nam brakuje? Wybieramy jedną postawę Maryi wobec Boga i jedną wobec człowieka, taką, nad którą postanawiamy pracować, rozwijać w swoim życiu. Ważne jest, by każdy powiedział, w jaki sposób będzie pracował nad rozwijaniem w sobie tych postaw. Po kilkuminutowej refleksji prosimy uczestników spotkania o powiedzenie, jakich postaw najbardziej im brakuje i nad którymi postanawiają pracować oraz w jaki sposób zamierzają to czynić. Po konkretnych wypowiedziach można wymieniać jeszcze inne formy pracy nad rozwijaniem w sobie poszczególnych postaw.
6.Modlitwa na zakończenie
Powierzajmy Bogu naszą pracę, byśmy byli gotowi, tak jak Maryja kształtować w sobie postawę otwartości na wolę Bożą i potrzeby bliźniego - Pod Twoją obronę...
Konspekt zajęć z Szkolnym Kołem Caritasu
(spotkanie 2 - styczeń 2004 r.)
Temat: Wolontariat, promień nadziei dla naszych czasów.
1.Modlitwa na rozpoczęcie spotkania
Odmawiając słowa modlitwy, której nauczy! nas sam Pan Jezus, prośmy aświatio Ducha Świętego dla nas wszystkich na czas dzisiejszego spotkania - Ojcze nasz...
2.Wprowadzenie
W dzisiejszych czasach bardzo często słyszymy o wolontariuszach. Każdy ' nas jest także wolontariuszem. Czasami jednak trudno jest nam określić, kim naprawdę jest wolontariusz, jaka powinna być jego postawa, gdzie mogą pomagać wolontariusze. Rok 2001 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Wolontariatu. Ojciec swięty Jan Paweł II skierował orędzie do wszystkich wolontariuszy, w którym mówi, kto jest wolontariuszem, co to znaczy być wolontariuszem, gdzie mogą pracować wolontariusze, skąd mogą czerpać siły do swojej pracy, a także pokazuje konkretne wzory wolontariuszy. Podczas dzisiejszego spotkania spróbujemy spojrzeć na siebie jak na wolontariusza.
3.Aktywizacja
Dzielimy uczestników spotkania na kilkuosobowe grupy (3-4 osoby). Kazia z grup otrzymuje arkusz papieru i markery. Zadaniem grup jest określenie wolontariusza. Jednocześnie prosimy, aby każda z grup wybrała po jednej osobie, która później na forum grupy opowie nam o wypracowanym przez grupę wzorcu wolontariusza. Podczas pracy w grupach prowadzący podchodzi do poszczególnych grup i naprowadza ich pytaniami na konkretne cechy, działania, które charakteryzują wolontariusza.
4. Prezentacja prac poszczególnych grup.
Po wypowiedzi przedstawiciela grupy pytamy pozostałych członków grupy, czy chcieliby coś dodać od siebie (w ten sposób dajemy szansę wypowiedzenia się także pozostałym członkom grupy).
Jako podsumowanie odczytujemy określenia wolontariusza, które podaje Ojciec swięty w Orędziu:
• wolontariusz wychodzi naprzeciw tym, których spotkało nieszczęście,
• wolontariusz stanowi dla dzieci, starców, chorych, ludzi w potrzebie, uchodźców i prześladowanych promień nadziei, który przenika mroki samotności,
• wolontariusz bez zapłaty daje coś z siebie innym.
Wolontariusz to ten, kto bez zapłaty daje coś z siebie innym. Zastanówmy się, gdzie i jak konkretnie możemy służyć jako wolontariusze. Pomyślmy, kto - być może żyjący tuż obok nas - oczekuje pomocy i jak możemy tym osobom pomóc, a może już im konkretnie pomagamy, (jeśli tak, warto zastanowić się, czy ta pomoc nie mogłaby być lepsza - warto zwrócić uwagę na ogromną korzyść płynącą ze współpracy pomiędzy różnymi osobami, organizacjami działającymi na rzecz potrzebujących. Może zamiast działać w pojedynkę, warto zasięgnąć rady w Centrach Pomocy Rodzinie, Centrach Wolontariatu, innych grupach charytatywnych. Zawsze wspólnie można zrobić więcej).
Przekazujemy uczestnikom spotkania „gadający przedmiot" - może to być maskotka, pisak lub inna rzecz - oznacza ona, że wypowiada się ten, kto trzyma ją w dłoni. W ten sposób dajemy możliwość wypowiedzenia się wszystkim.
Opracował:
mgr inż. Ryszard Gołojuch
katecheta Zespołu Szkół im.
św. Jana Kantego w Zalesiu