LITURGIA EUCHARYSTYCZNA W modlitwie tej liturgia ofiary osiąga swój szczyt. Jest ona centralną i kulminacyjną częścią całej akcji liturgicznej. Główną ideą Modlitw Eucharystycznych jest dziękczynienie za zbawcze dzieła BoŻe dokonane w historii, a zarazem wielbienie Ojca niebieskiego przez Chrystusa, w Duchu świętym. Podkreślona jest w nich rola Ducha świętego zarówno przy spełnianiu Najświętszej Ofiary, jak i przy jej owocowaniu w Życiu, to jest przy jednoczeniu i uświęcaniu ludu BoŻego. Mocniej podkreślona jest teŻ skuteczność Ofiary eucharystycznej, która winna się wyraŻać w jedności i miłości, w dojrzewaniu człowieka do tego, by stawał się darem ofiarnym dla Ojca niebieskiego. Cechuje je otwarty i pełny optymizmu stosunek do świata. świat jest bowiem dziełem BoŻej miłości, odkupiony przez Chrystusa, nieustannie uświęcany i doskonalony przez Ducha świętego. Budzą poczucie odpowiedzialności za bliźniego, za wszystkich chrześcijan, za szukających Boga i za wszystkich ludzi dobrej woli. AngaŻują wiernych do czynnego udziału przez aklamację, wyznanie wiary w obecność Chrystusa w Eucharystii i przez końcowe Amen. 1. Przygotowanie darów Przygotowanie darów rozpoczyna się od przygotowania ołtarza. Rozkłada się na nim korporał, puryfikaterz, kielich i mszał. Następnie przynosi się dary ofiarne. Dobrze jest, gdy chleb i wino przynoszą wierni, a kapłan lub diakon odbiera je od nich w odpowiednim miejscu i składa na ołtarzu. Towarzyszą temu odpowiednie formuły modlitewne. ChociaŻ wierni nie przynoszą własnego chleba i wina, to jednak sam obrzęd przynoszenia darów zachowuje swoją moc i znaczenie duchowe. Procesji z darami towarzyszy śpiew; trwa on przynajmniej do momentu złoŻenia darów na ołtarzu. śpiew na przygotowanie darów ofiarnych moŻna zastąpić pieśnią naboŻną. Dary złoŻone na ołtarzu oraz sam ołtarz moŻna okadzić, by w ten sposób wyrazić znakiem, Że modlitwa i ofiara Kościoła wznosi się jak dym kadzielny przed oblicze Boga. Po okadzeniu darów i ołtarza, diakon lub ktoś z asysty mogą okadzić równieŻ kapłana i lud. Potem kapłan obmywa ręce. Obrzęd ten ma znaczenie symboliczne i wyraŻa pragnienie wewnętrznego oczyszczenia, co wyraŻa towarzysząca modlitwa: \"Obmyj mnie, Panie, z mojej winy i oczyść mnie z grzechu mojego\". Podczas obrzędu przygotowania darów ofiarnych ma miejsce równieŻ zbieranie ofiar. Wstęp do mszału powiada: \"Przyjmuje się takŻe pieniądze lub inne dary na rzecz ubogich lub na potrzeby kościoła, przyniesione przez wiernych lub zebrane w kościele; dlatego dary te umieszcza się w odpowiednim miejscu, lecz poza stołem eucharystycznym\". Dar złoŻony symbolizuje ofiarodawcę, gdyŻ jest cząstką jego samego, jego trudu, pracy i zabiegów. 2. Modlitwa nad darami - oratio super oblata Modlitwa nad darami kończy obrzędy przygotowania darów. Po obmyciu rąk kapłan wzywa lud do modlitwy: \"Módlcie się, aby moją i waszą Ofiarę przyjął Bóg, Ojciec wszech�mogący\". Lud odpowiada: \"Niech Pan przyjmie Ofiarę z rąk twoich na cześć i chwałę swojego imienia, a takŻe na poŻytek nasz i całego Kościoła świętego\". Sprawujący liturgię eucharystyczną jest, jako szafarz tej Ofiary, autentycznym kapłanem dokonującym na mocy specjalnej władzy święceń prawdziwego aktu ofiarnego, który prowadzi ludzi do Boga, wszyscy zaś, którzy w Eucharystii uczestniczą, nie składają ofiary tak jak on, lecz składają wraz z nim, na mocy kapłaństwa powszechnego wiernych, swoje duchowe ofiary, które wyraŻa chleb i wino od momentu złoŻenia ich na ołtarzu. 3. Modlitwa Eucharystyczna: a) Dialog przed prefacją - w górę serca... Dialog ten rozpoczyna Modlitwę Eucharystyczną. Kapłan przypomina najpierw obecność Pana, następnie wzywa lud, aby wzniósł serca do Boga w modlitwie i dziękczynieniu. Kapłan łączy się z ludem we wspólnej modlitwie, którą w imieniu całego zgromadzenia kieruje do Boga Ojca przez Jezusa Chrystusa. Całe zgromadzenie łączy się z Chrystusem w głoszeniu wielkich dzieł BoŻych. Przez ten wstępny dialog, okazuje się, Że Modlitwa Eucharystyczna nie naleŻy wyłącznie do celebransa, lecz do całego zgromadzenia liturgicznego. b ) Prefacja - zaprawdę godne to i sprawiedliwe... Prefacja podobnie jak dialog wstępny, sięga początków chrześcijań�stwa. KaŻda prefacja zawiera określony motyw dziękczynienia za zbawcze dzieła BoŻe, dokonane w historii zbawienia. W prefacji kapłan w imieniu całego ludu świętego wysławia Boga Ojca i dziękuje Mu za dzieło zbawienia w coraz innym aspekcie, czy teŻ w całości, stosownie do charakteru obchodu liturgicznego. Na budowę prefacji składają się trzy elementy. Pierwszym z nich jest przejście od dialogu wstępnego do motywu dziękczynienia. Przejście to w kaŻdej prefacji brzmi mniej więcej jednakowo. Brzmi ono: \"Zaprawdę godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne, abyśmy zawsze i wszędzie Tobie składali dziękczynienie, Panie, Ojcze święty, wszechmogący wieczny BoŻe, przez Chrystusa, Pana naszego\". Drugim elementem składowym prefacji jest motyw dziękczynienia, który tematycznie zharmonizowany jest z obchodzonym misterium, np.: \"On to po swoim zmartwychwstaniu jawnie się ukazał swoim uczniom i na ich oczach wzniósł się do nieba, aby dać nam udział w swoim Bóstwie\". Trzecim elementem jest zakończenie, które wyraŻa łączność Kościoła ziemskiego z aniołami i świętymi w składaniu Bogu dziękczynienia, za dzieło zbawcze Jezusa Chrystusa. Zakończenie to jest przejściem od motywu dziękczynienia do wspólnej aklamacji \"święty, święty\": \"Przeto z Aniołami i Archaniołami, z błogosławionymi duchami oraz wszystkimi chórami niebios śpiewamy hymn ku Twojej chwale, bez końca wołając\". c) Sanctus - śpiew \"święty, święty\" Aklamacja \"święty\" (Sanctus) składa się: ze słów wyjętych z opisu wizji Izajasza (6,1-3), z okrzyku ludu przy wjeździe Chrystusa do Jerozolimy (Mt 21,9; J 12, 13) i z wersetu psalmowego (117, 26): \"święty, święty, święty Pan, Bóg Zastępów. Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. Hosanna na wysokości. Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. Hosanna na wysokości\". Całe zgromadzenie liturgiczne w łączności z mocami niebios, śpiewa lub recytuje aklamację święty, która stanowi część Modlitwy Eucharystycznej. Nie moŻe być ona powierzona samemu chórowi. d) Postsanctus i wspomnienie tajemnicy dnia - zaprawdę święty jesteś BoŻe... Przejście (Postsanctus) od śpiewu święty (Sanctus) do epiklezy konsekracyjnej jest róŻne w zaleŻności od wyboru przez celebransa określonej Modlitwy Eucharystycznej. np. w Modlitwie drugiej brzmi ono: \"Zaprawdę, święty jesteś, BoŻe, źródło wszelkiej świętości\". Wspomnienie tajemnicy dnia zachodzi w niedziele oraz w określone uroczyste obchody liturgiczne. Odmawia się je między Postsanctus, a epiklezą. W niedzielę wspomnienie to brzmi następująco: \"Dlatego stajemy przed Tobą i zjednoczeni z całym Kościołem uroczyście obchodzimy pierwszy dzień tygodnia, w którym Jezus Chrystus zmartwychwstał i zesłał na Apostołów Ducha świętego\". e) Epikleza - uświęć te dary mocą Swojego Ducha... Epikleza konsekracyjna jest prośbą skierowaną do Boga Ojca, aby mocą Ducha świętego przemienił dary chleba i wina w Ciało i Krew Jezusa Chrystusa. Epiklezę kapłan odmawia z wyciągniętymi rękami nad darami, przy słowach \"Ciałem i Krwią\" czyni nad nimi znak krzyŻa. np. w drugiej Modlitwie Eucharystycznej epikleza brzmi: \"Uświęć te dary mocą Twojego Ducha, aby stały się dla nas Ciałem i Krwią naszego Pana Jezusa Chrystusa\". f) Opowiadanie o ustanowieniu i konsekracja Opowiadanie o ustanowieniu i konsekracja obejmują słowa i czynności Chrystusa, przez które spełnia się Ofiara, którą sam ustanowił w czasie Ostatniej Wieczerzy, gdy złoŻył w ofierze swoje Ciało i Krew pod postaciami chleba i wina i dał je na pokarm i napój Apostołom oraz polecił im nieustannie odnawiać to misterum. g) Aklamacja po przeistoczeniu Aklamacja po przeistoczeniu wprowadzona została przez posoborową reformę liturgiczną. Jest ona wyznaniem wiary w obecność Chrystusa w Eucharystii, który złoŻył siebie w Ofierze na krzyŻu, który chwalebnie zmartwychwstał i powtórnie przyjdzie w dniu ostatecznym. Aklamacja ta oŻywia takŻe udział wiernych w liturgii przez włączanie się w jej śpiew. Nowy mszał zawiera cztery aklamacje do wyboru: - Oto wielka tajemnica wiary... - Tajemnica wiary... - Wysławiajmy tajemnicę wiary... - Wielka jest tajemnica naszej wiary... h) Anamneza - przez swoją mękę, śmierć i zmartwychwstanie... Anamneza (pamiątka) jest wspominaniem pamiątki Chrystusa. Wypełniając Jego polecenie: \"To czyńcie na moją pamiątkę\", Kościół wspomina błogosławioną Mękę, chwalebne Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie Pana, oczekując Jego powtórnego przyjścia. W sposób misteryjny te wymieniane wydarzenia zbawcze są obecne w Mszy świętej. np. w drugiej Modlitwie Eucharystycznej anamneza połączona z modlitwą ofiarniczą brzmi: \"Wspominając śmierć i zmartwychwstanie Twojego Syna, ofiarujemy Tobie, BoŻe, Chleb Życia i Kielich zbawienia i dziękujemy, Że nas wybra�łeś, abyśmy stali przed Tobą i Tobie słuŻyli\". i) Modlitwa ofiarnicza i modlitwy wstawiennicze Modlitwa ofiarnicza, przez którą Kościół, który reprezentuje aktualnie zebrana jego cząstka, składa Ojcu niebieskiemu, w Duchu świętym, niepokalaną Ofiarę, a wraz z nią ofiaruje siebie samego. Przedmiotem tej Ofiary jest sam Chrystus, który równocześnie jako najwyŻszy i jedyny Kapłan Nowego Przymierza sam siebie składa w ofierze Bogu Ojcu. Kościół jako Jego Ciało mistyczne, dołącza się do Jego Ofiary. Do osiągnięcia tego celu prowadzi Komunia święta. Modlitwa ofiarnicza z tego względu pamięta o przyjmujących Ciało i Krew Chrystusa, w tak zwanej epiklezie komunijnej, która jest prośbą skierowaną do Ojca niebieskiego, aby wszyscy, którzy będą spoŻywać konsekrowane dary, mocą Ducha świętego złączyli się w miłości z mistycznym Ciałem Chrystusa - Kościołem: \"Pokornie błagamy, aby Duch święty zjednoczył nas wszystkich, przyjmujących Ciało i Krew Chrystusa\". Modlitwy wstawiennicze za Żywych i za zmarłych pouczają równocześnie, Że Eucharystia sprawuje się w łączności z całym Kościołem w niebie i na ziemi i Że ofiarę składa się za wszystkich jego członków Żywych i umarłych, którzy zostali wezwani do uczestnictwa w odkupieniu i zbawieniu dokonanym przez Ciało i Krew Chrystusa. j) Doksologia - Przez Chrystusa... Doksologia jest uwielbieniem Boga wraz z podniesieniem konsekrowanych postaci. We wszystkich Modlitwach Eucharystycznych brzmi ona jednakowo. Oparta jest na tekście anafory św. Hipolita Rzymskiego: \"Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie, Tobie, BoŻe, Ojcze wszechmogący, w jedności Ducha świętego, wszelka cześć i chwała, przez wszystkie wieki wieków. Amen\". Końcowe AMEN po doksologii jest najwaŻniejsze w całej Mszy świętej. Przez to Amen lud podpisuje się niejako pod Modlitwą Eucharystyczną i potwierdza ją. Modlitwa ta wymaga, aby wszyscy obecni słuchali jej ze czcią i w ciszy, i uczestniczyli w niej przez przewidziane aklamacje. Podczas tej Modlitwy zakazane są wszelkie inne modlitwy i śpiewy oraz gra na organach i innych instrumentach. |