Login: Hasło:
» Rejestracja

Szkolne Koła Caritas - formacja chrześcijańska poprzez działanie

1.   Wstęp

Benedykt XVI w encyklice Deus Caritas est przypomniał, że caritas chrześcijańska jest obowiązkiem Kościoła jako wspólnoty oraz poszczególnych wiernych (Dce nr 20). Jest ona świadectwem wierności Chrystusowemu przykazaniu miłości bliźniego oraz stanowi konkretną odpowiedź na potrzeby ubogich, adekwatną do ich sytuacji i oczekiwań.

Kościół w Polsce posiada bogatą tradycję działalności charytatywnej. Jest ona pielęgnowana przez ruchy, stowarzyszenia, wspólnoty zakonne a także parafialne. We wszystkich diecezjach posługą charytatywną wobec ubogich i potrzebujących pomocy zajmują się powołane w tym celu Caritas diecezjalne i parafialne. W imieniu Konferencji Episkopatu Polski akcje o charakterze ogólnopolskim i międzynarodowym koordynuje Caritas Polska.

Wśród licznych form działalności charytatywno-opiekuńczej należy wspomnieć działalność szkolnych i akademickich kół Caritas, angażujących do posługi ubogim dzieci i młodzież.

Benedykt XVI podczas spotkania z biskupami polskimi zwrócił uwagę na to, że angażowanie młodzieży w pracę charytatywną stanowi wielką szansę duszpasterską. W przesłaniu do biskupów polskich przybyłych z wizytą ad limina (28 XI 2005 r.) czytamy: „Wychowanie do wiary musi polegać przede wszystkim na rozwijaniu właśnie tego, co jest w człowieku dobre. Wielką zatem szansą wychowawczą jest rozwój wolontariatu, który będzie inspirowany duchem ewangelicznym. Może warto byłoby tworzyć młodzieżowe zespoły Caritas w parafiach czy w szkołach".

Do działalności charytatywnej młodych nawiązał Ojciec Święty także w swej pierwszej encyklice. „Ważnym zjawiskiem w naszych czasach jest powstanie i rozszerzanie się różnych form wolontariatu, które wyrażają się w wielorakich posługach. Pragnę wyrazić moje uznanie i wdzięczność wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób uczestniczą w tej działalności. To szerokie zaangażowanie stanowi dla młodych szkołę życia i uczy solidarności, gotowości do dawania nie tylko czegoś, ale siebie samych. Antykulturze śmierci, która wyraża się na przykład w narkotykach, przeciwstawia w ten sposób miłość, która nie szuka siebie samej, ale która właśnie w gotowości «utracenia siebie» (por. Łk 17,33 i nn.) dla drugiego jawi się jako kultura życia" (Dce nr 30).

Działalność młodych wolontariuszy spotkała się ze szczególnym uznaniem biskupów zebranych na 337 Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski.

2.   Czym są Szkolne Koła Caritas?

Szkolne Koło Caritas (SKC) jest organizacją uczniowską działającą na terenie szkoły (podstawowej, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej), która włącza się w działalność charytatywną, opiekuńczą i wychowawczą prowadzoną przez Caritas diecezjalną i parafialną. Członkami koła mogą być uczniowie, którzy akceptują cele działania zawarte w jego Statucie.

Liczba członków koła waha się od 5 - 10 uczniów (minimum), ale zdarza się, że w niektórych szkołach liczba młodych wolontariuszy przekracza 100 uczniów. Wtedy zazwyczaj dzielą się na sekcje, podejmujące różne formy działalności.

Pracą koła kieruje zarząd, w skład którego wchodzi opiekun koła (osoba dorosłą) i przedstawiciele młodzieży. Wybierają oni przewodniczącego, zastępcę, skarbnika i sekretarza.

Zarząd odpowiada za planowanie pracy koła oraz realizację postawionych zadań. Koło prowadzi kronikę swej działalności.

Każde koło posiada swego opiekuna. Jest nim zazwyczaj nauczyciel danej szkoły (często katecheta, pedagog szkolny, wychowawca), który odpowiada za działalność koła wobec władz szkolnych i Caritas. Jego rola polega na inspirowaniu działalności charytatywnej, czuwaniu nad realizacją programu wychowawczego koła, reprezentowanie go wobec dyrektora szkoły oraz dyrektora Caritas diecezjalnej, zapewnienie bezpieczeństwa jego członkom podczas akcji i spotkań. Zajmuje się on sprawami organizacyjnymi i wychowawczymi.

Nad kołem opiekę duchową pełni kościelny asystent koła. Jest nim zazwyczaj proboszcz lub ksiądz katecheta. Czuwa on nad formacją religijno-moralną członków koła oraz współpracą z Caritas parafialną lub diecezjalną. Asystent kościelny umacnia chrześcijańską motywację działalności koła oraz propaguje ideę miłosierdzia chrześcijańskiego i czynnej miłości bliźniego poprzez organizowanie spotkań o charakterze modlitewnym i formacyjnym (rekolekcje, dni skupienia, miesięczne spotkania formacyjne).

Szkolne Koło Caritas może posiadać patrona - jest nim zazwyczaj święty, który wyróżniał się dziełami miłosierdzia oraz wypracowywać własne tradycje i zwyczaje (np. obchodzić uroczyście święto patrona, posiadać sztandar koła i własny hymn).

Pierwsze szkolne koło Caritas powstało w II LO im. płk. Leopolda Lisa Kuli w Rzeszowie 16 września 1995 r. z inicjatywy nauczycielki pani Marii Kowalskiej oraz licealistów. Dzięki zaangażowaniu i poparciu dyrektora Caritas Diecezji Rzeszowskiej ks. Stanisława Słowika powstało wiele nowych kół. Obecnie w diecezji rzeszowskiej działa ponad 100 SKC. Idea SKC przyjęła się również w pozostałych diecezjach w Polsce. Obecnie Caritas w Polsce może poszczycić się działalnością 1419 Szkolnych Kół Caritas, 10 Przedszkolnych Kół Caritas i 23 Akademickich Kół Caritas, do których należy 39039 wolontariuszy. Opiekę nad nimi sprawuje 2063 osób dorosłych. W 5 diecezjach nie zostały powołane do istnienia SKC bądź są w stanie tworzenia. Z 3 Caritas diecezjalnych nie otrzymaliśmy danych statystycznych.

Stan liczbowy SKC na dzień 30 kwietnia 2007 roku prezentuje poniższa tabela.

 

Arch/diecezje

liczba SKC

liczba PKC

Liczba AKC

liczba wolontariuszy

liczba opiekunów

Caritas Archidiecezji Białostockiej

26

 

2

700

30

Caritas Diecezji Bielsko-Żywieckiej

Nie działają SKC

Caritas Diecezji Bydgoskiej

14

 

 

139

23

Caritas Archidiecezji Częstochowskiej

65

 

 

3000

65

Caritas Diecezji Drohiczyńskiej

22

 

 

280

22

Caritas Diecezji Elbląskiej

10

 

 

120

11

Caritas Diecezji Ełckiej

51

 

 

1136

60

Caritas Archidiecezji Gdańskiej

95

    1

2

3300

120

Caritas Diecezji Gliwickiej

8

 

 

110

16

Caritas Archidiecezji Gnieźnieńskiej

7

 

2

384

16

Caritas Diecezji Kaliskiej

nie działają SKC

Caritas Archidiecezji Katowickiej

11

 

 

200

22

Caritas Diecezji Kieleckiej

8

 

 

110

16

Caritas Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej

81

 

1

1600

90

Caritas Archidiecezji Krakowskiej

45

 

 

1000

90

Caritas Diecezji Legnickiej

9

 

 

280

16

Caritas Archidiecezji Lubelskiej

53

 

1

1500

100

Caritas Diecezji Łomżyńskiej

47   

   5

1

1060

57

Caritas Diecezji Łowickiej

27

 

 

485

32

Caritas Archidiecezji Łódzkiej

91

   4

 

1500

166

Caritas Diecezji Opolskiej

3

 

 

159

5

Caritas Diecezji Pelplińskiej

19

 

 

400

21

Caritas Diecezji Płockiej

brak danych

Caritas Archidiecezji Poznańskiej

33

 

 

995

38

Caritas Archidiecezji Przemyskiej

70

 

1

2224

70

Caritas Diecezji Radomskiej

5

 

1

200

10

Caritas Diecezji Rzeszowskiej

170

 

3

5500

354

Caritas Diecezji Sandomierskiej

18

 

 

160

27

Caritas Diecezji Siedleckiej

18

 

 

580

30

Caritas Diecezji Sosnowieckiej

brak danych

Caritas Archidiecezji Szczecińsko- Kamieńskiej

5

 

 

50

10

Caritas Diecezji Świdnickiej

nie działają SKC

 

Caritas Diecezji Tarnowskiej

37

 

 

2000

74

 

Caritas Diecezji Toruńskiej

189

 

1

5500

284

 

Caritas Archidiecezji Warmińskiej

10

 

 

50

10

 

Caritas Archidiecezji Warszawskiej

nie działają SKC

 

Caritas Diecezji Warszawsko- Praskiej

18

 

 

180

25

 

Caritas Diecezji Włocławskiej

54

 

 

1000

54

 

Caritas Archidiecezji Wrocławskiej

nie działają SKC

 

Caritas Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej

61

 

 

2000

61

 

Caritas Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej

29

 

 

1050

29

 

Caritas Ordynariatu Polowego

 

 

8

82

8

 

Caritas Diecezji Wrocławsko-Gdańskiej

1

 

 

5

1

 

Caritas Diecezji Przemysko-Warszawskiej

brak danych

 

RAZEM

1419

10

23

39039

2063

 

                       

Obok wspomnianej już diecezji rzeszowskiej najprężniej działają SKC w diecezji toruńskiej (189 kół), archidiecezji łódzkiej (91 kół), diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej (81 kół), archidiecezji przemyskiej (70 kół), archidiecezji gdańskiej (95 kół), archidiecezji częstochowskiej (65).

Podstawą prawną działalności SKC w szkole jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowego statutu szkół publicznych dla dzieci i młodzieży (Dz. U. MEN nr 4 z dnia 19 VI 1992 r.) oraz Statut Caritas diecezjalnej, określający zasady tworzenia i działalności SKC.

Działalność SKC wpisuje się w misję i zadania wychowawczo-opiekuńcze szkoły. Bardzo często jest integralną częścią jej programu wychowawczego.

3.   Szkolne Koła Caritas - najpopularniejsze formy działalności

Zasadniczym celem powołania SKC jest angażowanie dzieci i młodzieży w niesienie pomocy potrzebującym najpierw na terenie szkoły, a następnie w środowisku lokalnym (parafia, miejscowość na terenie której znajduje się szkoła).

Członkowie SKC przychodzą z pomocą materialną swoim rówieśnikom organizując zbiórki odzieży, fundując obiady w szkolnej stołówce, zakupując przybory szkolne. SKC uczestniczy również w akcjach charytatywnych organizowanych przez Caritas diecezjalną lub parafialną. Są to akcje doraźne lub cykliczne (Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom, Jałmużna Wielkopostna, przedświąteczna zbiórka żywności i odzieży).

Wolontariusze ze Szkolnych Kół Caritas odwiedzają ośrodki opiekuńczo wychowawcze prowadzone przez Caritas diecezjalną (hospicja, domy spokojnej starości, domy dziecka, świetlice socjoterapeutyczne, świetlice parafialne) pomagając ich podopiecznym.

Młodzież działająca w SKC sama decyduje o priorytetach i formach działalności charytatywnej. Zależą one od inicjatywy, możliwości oraz potrzeb środowiska szkolnego i lokalnego. Biorąc pod uwagę konkretne potrzeby ubogich oraz uwarunkowania środowiskowe, członkowie SKC opracowują plany działania oraz określają czas i sposoby inicjatyw charytatywnych.

Trudno byłoby, ze względu na różnorodność i pomysłowość młodych wolontariuszy SKC wymienić wszystkie podejmowane przez nich działania na terenie szkoły lub parafii.

Trzeba podkreślić kreatywność, z jaką członkowie SKC pozyskują środki na swoją działalność. Uczniowie sami To częstych form należy organizacja dyskotek szkolnych i kwest na terenie szkoły. SKC organizują zbiórki makulatury, mecze charytatywne, kiermasze lub loterie. Niektóre SKC celem pozyskania pieniędzy potrafiły zorganizować nawet koncerty i spektakle teatralne. Tradycją wielu kół Caritas stało się coroczne przygotowywanie loterii fantowych i kiermaszów (najczęściej związanych ze świętami). Podczas nich rozprowadzane są przedmioty wykonane przez uczniów np. palmy wielkanocne, pisanki, pocztówki świąteczne, obrazki, ciastka, drobne upominki.

Poza udzielaniem pomocy materialnej członkowie SKC zajmują się niesieniem pomocy duchowej. Odwiedzają chorych w szpitalach, hospicjach oraz domach prywatnych. Opiekują się osobami niepełnosprawnymi, zwłaszcza swoimi rówieśnikami. Są gośćmi osób starszych żyjących samotnie. Rozmowy, spacery, przygotowywanie posiłków, sprzątanie mieszkania oraz robienie zakupów - są zwykłymi działaniami, które wolontariusze wykonują systematycznie przez cały rok.

Młodzież pomaga swoim rówieśnikom w szkole lub świetlicy socjoterapeutycznej poprzez udzielanie bezpłatnych korepetycji oraz biorąc udział w zajęciach sportowo-rekreacyjnych prowadzonych dla dzieci w świetlicach Caritas.

4.   Formacja poprzez działanie

Przemawiając do przedstawicieli międzynarodowego wolontariatu w 1981 roku Jan Paweł II powiedział: „Jakże nie zachwycać się tym, że we wspólnotach chrześcijańskich rozwijają się grupy wolontariuszy, którzy pragną służyć braciom, by w ten sposób budować bardziej sprawiedliwy i ludzki świat. Wolontariat stanowi bowiem znak i wyraz ewangelicznej miłości, która jest bezinteresownym darem z siebie samego - darem ofiarowanym bliźnim, zwłaszcza tym najuboższym i potrzebującym".

SKC wychodzą naprzeciw naturalnej potrzebie aktywności dzieci i młodzieży w duchu miłości bliźniego. Są znakiem idealizmu ludzi młodych oraz ich pragnienia nadania głębszego sensu życiu. Jeśli nie są tylko działaniem samym w sobie, ale troszczą się o chrześcijańską motywację działania, przyczyniają się do duchowego wzrostu ludzi młodych i pogłębienia ich wiary.

SKC spotykają się systematycznie na spotkaniach formacyjnych, podczas których nie tylko planowane są akcje charytatywne, ale również przedstawia treści religijne i duchowe. Opiekunowie i asystenci SKC do pracy z młodzieżą wykorzystują materiały przygotowywane przez Caritas Polska. Są nimi „Zeszyty formacyjne dla młodzieży", których tematyka skorelowana jest z programem duszpasterskim na dany rok. Oprócz „Zeszytów formacyjnych" wiele Caritas diecezjalnych przygotowuje własne materiały formacyjne. Opiekunowie SKC i asystenci kościelni opracowują własne konspekty spotkań dostosowane do potrzeb grupy.

Spotkania organizacyjne, służące omówieniu bieżącej działalności odbywają się przeważnie w szkołach; spotkania ściśle formacyjne, poświęcone problemom religijnym odbywają się w parafiach i są zazwyczaj połączone ze Mszą świętą lub nabożeństwem słowa Bożego.

Częstotliwość spotkań SKC jest zróżnicowana: są koła, które spotykają się systematycznie raz w miesiącu celem pogłębienia formacji chrześcijańskiej; są też takie, które spotykają się częściej (2 razy w miesiącu) na spotkaniach formacyjnych i organizacyjnych. Wiele kół spotyka się jedynie w celu zaplanowania i przygotowania akcji charytatywnych.

W wielu diecezjach działają Centra Wolontariatu zajmujące się monitoringiem, koordynacją i propagowaniem działalności SKC. Organizują one szkolenia, spotkania diecezjalne, pielgrzymki i rekolekcje zamknięte dla wolontariuszy. Ich częstotliwość uzależniona jest lokalnych potrzeb i możliwości.

Formacja członków SKC skupia się na kształtowaniu postawy chrześcijańskiej miłości bliźniego oraz wrażliwości na potrzeby bliźnich, zwłaszcza ubogich materialnie i potrzebujących wsparcia duchowego.

SKC pragną wspierać proces dojrzewania młodych ludzi poprzez angażowanie ich w działalność charytatywno-opiekuńczą. Uczą postawy altruistycznej, odpowiedzialnej, aktywnej. Zaangażowanie w służbę bliźnim, zwłaszcza rówieśnikom w szkole wyzwala w młodych wolontariuszach ducha twórczego działania oraz ukierunkowuje ich młodzieńczy entuzjazm i chęć działania.

Czego uczy działalność charytatywna?

Przede wszystkim systematyczności oraz odpowiedzialności wobec osób, którym młodzi pomagają. Niesienie pomocy wymaga systematyczności oraz poświęcenia. Nie można zaangażować się raz jeden czy drugi. Wzbudzenie zaufania, nawiązanie więzi emocjonalnych oraz porozumienia z podopiecznymi wymaga czasu i odpowiedzialności. Młodzi ludzie uczą się obowiązkowości oraz planowania czasu, którym dysponują Działalność charytatywna wpływa pozytywnie na osobowość młodych wolontariuszy. Przede wszystkim bazując na ich naturalnej wrażliwości pogłębia i racjonalnie ją motywuje. Dzięki zaangażowaniu w pracę woluntarystyczną młodzi ludzie stykają się z ludźmi borykającymi się z poważnymi problemami zdrowotnymi, materialnymi czy rodzinnymi. Uczą się skupiania uwagi na sprawach innych osób.

Opiekunowie SKC zgodnie podkreślają korzyści wychowawcze angażowania młodzieży w działalność kół. Bez zbędnego moralizowania młodzi wolontariusze uczą się dyscypliny, unikają zagrożeń związanych z lenistwem i bezideowością,

Praca woluntarystyczną pozwala wielu młodym ludziom doceniać swe osobiste życie, zdrowie, możliwości i talenty. Wolontariusze stykając się z ubóstwem nie tylko materialnym, ale duchowym uczą się doceniać wartości, które są obecne w ich życiu (na przykład cenią sobie to, że mają kochających ich rodziców, rodzeństwo, zapewnione środki do życia na godziwym poziomie, są zdrowi).

Dokonujące się w SKC wychowanie przez miłość sprawia, że ludzie młodzi postrzegają swe działania nie tylko w wymiarach przyrodzonych - jako działalność filantropijną, ale przede wszystkim jako świadectwo miłości bliźniego, do której zobowiązuje wiara w Chrystusa i przynależność do Jego Kościoła. Zaangażowanie się w posługę ubogim i potrzebującym wsparcia powoduje, że ich wiara staje się dojrzalsza, bardziej świadoma, i przede wszystkim powiązana z życiem codziennym.

Działalność SKC daje szansę młodym włączenia się we wspólnotę Kościoła, który wierny przykazaniu miłości stara się nią żyć w określonych warunkach społeczno-kulturowych. Dzięki pracy SKC Kościół jawi się ludziom młodym jako wspólnota wiarygodna, wierna swoim ewangelicznym korzeniom.

Działalność w SKC uczy młodych zespołowego działania, planowania wspólnych akcji. Daje okazję do wykorzystania osobistych uzdolnień i możliwości na rzecz dobra wspólnego. SKC są miejscem zawiązywania długotrwałych przyjaźni i budowania więzi, które chronią młodych przed wybujałym indywidualizmem i izolacją.

5.   Podsumowanie

Powstawanie nowych SKC oraz dynamiczny rozwój ich działalności w szkołach różnego typu, potwierdza potrzebę pracy z młodzieżą oraz daje nadzieję na dalszy rozwój wolontariatu chrześcijańskiego w Polsce.

Działalność charytatywno-formacyjna SKC pozwala wierzyć, że idea chrześcijańskiej miłości bliźniego na trwałe zakorzeni się w sercach młodych Polaków, a bogate nauczanie Jana Pawła II o miłosierdziu chrześcijańskim nie pójdzie w zapomnienie.

Kościół stoi wobec ogromnej szansy duszpasterskiej. Odwołując się do idealizmu charakteryzującego wiek młodzieńczy oraz altruistycznego pragnienia działania na rzecz innych, może uwiarygodnić się w oczach ludzi młodych oraz pomóc im w odkryciu piękna chrześcijańskiego powołania do miłości.

SKC są miejscem nie tylko posługi charytatywnej młodych dla młodych, ale również skutecznym sposobem formowania dojrzałych postaw tych, którzy pragną zaangażować się w wolontariat chrześcijański.

Opr. Ks. Zbigniew Sobolewski

 

 

 

 

© 2009 Parafia Medynia. Wszelkie prawa zastrzeżone ↑ Do góry